Σήμα κινδύνου από τους Δελφούς ~ ΆΜΦΙΣΣΑ Newz

«Το κράτος θα έπρεπε να προστατεύει εις το διηνεκές αυτόν τον μοναδικό αρχαιολογικό χώρο. Το Ιερό των Δελφών δεν είναι μια αποσπασμένη εικόνα, αλλά συνδέεται εξ ολοκλήρου με τον περιβάλλοντα χώρο. Ο ίδιος ο Ελαιώνας είναι ενταγμένος στην Ιστορία. Ουσιαστικά αποτέλεσε το πρώτο δάνειο της ανεξαρτησίας των Δελφών»

Ο ιερός τόπος των Δελφών, το σύμβολο της ενότητας του αρχαίου Ελληνισμού, Μνημείο της Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς, εκπέμπει SOS. Εκεί όπου θεμελιώθηκε το σπουδαιότερο μαντείο του αρχαίου κόσμου, ένας τόπος λατρείας, εκεί όπου σύμφωνα με τη μυθολογία συναντήθηκαν οι δύο αετοί που έστειλε ο Δίας από τα άκρα του Σύμπαντος για να βρουν τον ομφαλό του κόσμου, τώρα μεταλλευτικές εταιρείες, αιολικά πάρκα και ιχθυοκαλλιέργειες ασχημονούν με την επιβράβευση της ελληνικής πολιτείας.

Εκεί όπου στους τοίχους του ιερού του Απόλλωνα χαράχτηκαν και μας παραδόθηκαν ως πανανθρώπινες αξίες τα αποφθέγματα Μηδέν Αγαν και Γνώθι Σαυτόν, σήμερα η απληστία του ιδιωτικού κέρδους χαράσσει ασεβώς τις δικές της καταστροφικές διαδρομές.

Η Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού (ΕΛΛΕΤ) προσέφυγε από τον περασμένο Απρίλιο προς την Επιτροπή Παγκόσμιας Κληρονομιάς ζητώντας την εγγραφή του Μνημείου Παγκόσμιας Κληρονομιάς των Δελφών στον Κατάλογο της Παγκόσμιας Κληρονομιάς σε Κίνδυνο.

Τοπικοί φορείς και ευαισθητοποιημένοι πολίτες διεξάγουν εδώ και πολλά έτη έναν τιτάνιο αγώνα για την προστασία του ιερού αυτού τόπου με πάμπολλες προσφυγές στο ΣτΕ, κινητοποιήσεις και παρεμβάσεις στους αρμόδιους φορείς. Εναν αγώνα για τη διάσωση του τόπου τους από το περιβαλλοντικό πλιάτσικο των «ισχυρών».

Ενός τόπου τεράστιας παγκόσμιας πολιτιστικής, αρχαιολογικής και φυσικής ομορφιάς που ωστόσο ερημοποιείται, δυσφημείται στους διεθνείς τουριστικούς οδηγούς, κατατάσσεται στις φτωχότερες περιοχές της χώρας και ταχύτατα οδεύει στην ανακήρυξή του ως περιοχής αποκλειστικής μεταλλευτικής δραστηριότητας και όχι μόνο. Διεξάγουν έναν αγώνα που προσέκρουσε και προσκρούει στην παγερή αδιαφορία των αρμόδιων θεσμικών φορέων. Εναν αγώνα όχι χωρίς συνέπειες αλλά με τεράστιο προσωπικό κόστος για τους περισσότερους από τους ευαισθητοποιημένους πολίτες.

Σε αυτούς ταιριάζουν οι στίχοι του ποιητή που λένε πως «...περισσότερη τιμή τούς πρέπει όταν προβλέπουν (και πολλοί προβλέπουν) πως ο Εφιάλτης θα φανεί στο τέλος κ' οι Μήδοι επί τέλους θα διαβούνε»

Οι νομικές διαδρομές και ο χαρακτηρισμός ως Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς

Το 1981 η περιοχή των Δελφών χαρακτηρίστηκε προστατευτέα με απόφαση που δημοσιεύτηκε στο ΦΕΚ 551/Β/1981. «Ενα νομοθέτημα πρωτοποριακό για την εποχή του», όπως τονίζει στην «Εφ.Συν,» η Λυδία Καρρά, πρόεδρος του ΕΛΛΕΤ. Μεταξύ άλλων η απόφαση ανέθετε στον υπουργό Πολιτισμού την εισήγηση και λήψη κάθε αναγκαίου μέτρου για τη διαφύλαξη του φυσικού τόπου και τη διατήρηση του παραδοσιακού χαρακτήρα της περιοχής.

Οπως σημειώνεται, «η προστασία πρέπει να συνδυαστεί με τη λήψη των μέτρων εκείνων για την αναγκαία οικονομική ανάπτυξη. Για την επίτευξη δε του στόχου αυτού αναθέτει στους κατά περίπτωση αρμόδιους υπουργούς την απαγόρευση κάθε επιβλαβούς δραστηριότητας και τον καθορισμό ζωνών μέσα στις οποίες θα είναι δυνατόν να ισχύσει ειδικό προστατευτικό καθεστώς».

Το 1985 εκδίδεται προεδρικό διάταγμα που δημοσιεύτηκε στο ΦΕΚ 417/Δ/3-9-1985 με το οποίο καθορίστηκαν η Ζώνη Οικιστικού Ελέγχου (ΖΟΕ) καθώς και το κατώτατο όριο κατάτμησης και οι περιορισμοί της δόμησης. Προσδιορίστηκαν τα όρια της κεντρικής περιοχής του Δελφικού Τοπίου στο οποίο απαγορεύτηκε σχεδόν κάθε κατασκευή ή υποδομή εκτός οικισμών. Σύμφωνα με το Αρθρο 2 του Π.Δ.:

«Μέσα στη ΖΟΕ καθορίζονται κατά περιοχές ειδικές χρήσεις γης, κατώτατο όριο κατάτμησης και όροι και περιορισμοί δόμησης ως εξής:

Α. Περιοχές με αριθμό 1:

Απαγορεύεται κάθε δόμηση. Η περιοχή αυτή καταλαμβάνει γεωργική γη υψηλής παραγωγικότητας (εκτάσεις ελαιώνα) καθώς και τη χαράδρα του Πλείστου και τους γύρω ορεινούς όγκους.

Β. Περιοχές με αριθμό 2 (ορεινοί όγκοι και εκτάσεις εκτός ελαιώνα).

Επιτρέπεται μόνο η ανέγερση αγροτικών κατοικιών και αποθηκών. Κατ' εξαίρεση επιτρέπεται η εγκατάσταση μικρών κτηνοτροφικών μονάδων σε λιθόκτιστα κτίσματα (μαντριά) κατά τον παραδοσιακό τρόπο.

Μέγιστος αριθμός ορόφων ένας (1) με μέγιστο ύψος κτιρίου 4,50 μέτρα στα οποία συμπεριλαμβάνεται το ύψος της στέγης, η κατασκευή της οποίας είναι υποχρεωτική. Απαγορεύεται κάθε παρέκκλιση που αφορά το εμβαδόν, την κάλυψη και το ύψος...».

Το Π.Δ. του 1985 ακυρώθηκε μεν το 1991 για τυπικούς λόγους από το ΣτΕ, χωρίς όμως να υπάρξει απόφαση αναστολής της ισχύος του. Παράλληλα δε με την ακύρωσή του εκδόθηκε η Υπουργική Απόφαση 104 που δημοσιεύτηκε στο ΦΕΚ 259/Β/25-4-1991 με την οποία αποσαφηνίστηκε ότι η περιοχή παραμένει προστατευτέα ως αρχαιολογικού ενδιαφέροντος.

Οπως σημειώνεται χαρακτηριστικά: «Για λόγους προστασίας του σημαντικού αρχαιολογικού χώρου των Δελφών και των μεμονωμένων αρχαιολογικών θέσεων που περιλαμβάνονται στο ευρύτερο Δελφικό Τοπίο» καθορίζονται οι Ζώνες Δόμησης και οι περιοχές που προστατεύονται. «Ζώνη Α, αδόμητη, απολύτου προστασίας, που ορίζεται με διαγράμμιση και με το γράμμα Α στο συνημμένο τοπογραφικό διάγραμμα» και «Ζώνη Β, που περιβάλλει τη Ζώνη Α και περιλαμβάνει όλες τις εντός των ορίων της ΖΟΕ περιοχές όπως έχουν οριοθετηθεί στο Π.Δ. 85».

Με μεταγενέστερες επίσης αποφάσεις του 2012 ανακαθορίστηκαν τα όρια των Ζωνών Α και Β Προστασίας του αρχαιολογικού χώρου και του ευρύτερου Δελφικού Τοπίου.

Το 1987 η περιοχή των Δελφών κατόπιν εισήγησης του Διεθνούς Συμβουλίου Μνημείων και Τοποθεσιών (ICOMOS) χαρακτηρίζεται ένα από τα κορυφαία Μνημεία Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς καθώς κρίθηκε ότι πληροί τα εξής πολιτιστικά κριτήρια:

Κριτήριο Ι: «H χωροθέτηση των Δελφών […] αποτελεί μια μοναδική καλλιτεχνική υλοποίηση: το βουνό (Παρνασσός) είναι το ουσιαστικό στοιχείο και ο χώρος μιας μνημειακής δημιουργίας του οποίου τα μορφοποιητικά στοιχεία (αναβαθμίδες, ναοί, θησαυροί κ.λπ.) ανάγουν σε μια έκφραση πιο ισχυρή από τις ηθικές και φυσικές αξίες μιας τοποθεσίας, τοιουτοτρόπως αποκαλούμενη μαγική».

Κριτήριο ΙΙ: «...σταυροδρόμι όλων των επιδράσεων σε όλα τα μήκη και πλάτη του κόσμου, το ιερό μαντείο ήταν αντίστροφα, ένα μοντέλο που μιμήθηκε όλος ο αρχαίος κόσμος».

Κριτήριο ΙΙΙ: «Οι Δελφοί φέρουν μια μοναδική μαρτυρία για τον πολιτισμό και τη θρησκεία στην αρχαία Ελλάδα».

Κριτήριο ΙV: «Οι Δελφοί, σε ένα άθικτο και υπέροχο φυσικό πλαίσιο, είναι ένα έξοχο παράδειγμα ενός μεγάλου ιερού του Πανελλήνιου».

Κριτήριο VI: «Το ιερό του Απόλλωνα στέγαζε για τους Αρχαίους τον Ομφαλό της Γης (Σύμπαντος). Οι Δελφοί είναι τοιουτοτρόπως, άμεσα και φυσικά συνδεδεμένοι με μια πίστη της οποίας η οικουμενική σημασία είναι δεδομένη» (ΕΜΠ, διπλωματική εργασία της Ε. Γρίβα «Βωξίτης Παρνασσού, θησαυρός ή πληγή για τον Ν. Φωκίδας»).

Σε κάθε περίπτωση, όπως σημειώνει στην «Εφ.Συν.» ο Γ. Νικόπουλος, νομικός σύμβουλος της ΕΛΛΕΤ: «Η περιοχή των Δελφών πληροί τουλάχιστον ένα και από τα περιβαλλοντικά κριτήρια που τίθενται από την UNESCO. H ελληνική πολιτεία όμως ουδέποτε μερίμνησε επ' αυτού»

Επιδότηση από Ε.Ε.

Ο Νομός Φωκίδας, όπου βρίσκεται το Δελφικό Τοπίο, περιλαμβάνει τέσσερα από τα υψηλότερα βουνά της χώρας: την Γκιόνα, τον Παρνασσό, τα Βαρδούσια και την Οίτη. Εκεί βρίσκεται και η λίμνη του Μόρνου από την οποία υδροδοτείται η Αθήνα, ενώ ο Ελαιώνας έχει χαρακτηριστεί παραδοσιακός με περισσότερα από 1.200.000 δέντρα ελιάς πολλά εκ των οποίων ξεπερνούν τα πέντε μέτρα σε ύψος.

Ο Ελαιώνας αποτελεί μέρος των «Δρόμων της ελιάς», του δεύτερου οδοιπορικού που αναγνώρισε η UNESCO ως Παγκόσμιο Μνημείο μετά τον «Δρόμο του μεταξιού» και επιδοτείται από την Ε.Ε. Η δε ευρύτερη περιοχή των Δελφών περιλαμβάνει επτά περιοχές Natura και πολλές ακόμη προστατευόμενες.

Στο υποβλητικό αυτό φυσικό τοπίο, στους πρόποδες του Παρνασσού, που σχηματίζεται ανάμεσα στις Φαιδριάδες, οι μεταλλευτικές παραχωρήσεις καταλαμβάνουν επιφάνεια που αντιστοιχεί στο 45% της συνολικής έκτασης του Νομού Φωκίδας.

Η ανακάλυψη του Ιππόδρομου των Δελφών

Το 2012 ο αρχαιολόγος Πάνος Βαλαβάνης (φωτ.) εντοπίζει τον Ιππόδρομο των Δελφών. Πρόκειται για τον αρχαιότερο ελληνικό ιππόδρομο που χρονολογείται, όπως έγραφε το 2013 το τηλεγράφημα του Αθηναϊκού Μακεδονικού Πρακτορείου, «στη δεύτερη δεκαετία του 6ου π.Χ. αι. Και ο δεύτερος σε σημασία μετά τον χαμένο σήμερα Ιππόδρομο της Αρχαίας Ολυμπίας. Σε αυτόν έτρεξαν με τα άρματά τους και νίκησαν διάσημοι πολιτικοί ηγέτες της αρχαιότητας και πιθανότατα στην αρματοδρομία των Πυθίων του 474 π.Χ. έτρεξε και νίκησε ο περίφημος Ηνίοχος».
«Αναζητούσαμε τον ιππόδρομο διακόσια και πλέον χρόνια» θα πει ο Πάνος Βαλαβάνης, καθηγητής αρχαιολογίας και πρώην μέλος του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου. Το 2013, κατά την παρουσίαση της σημαντικής αρχαιολογικής ανακάλυψής του στο κατάμεστο αμφιθέατρο Δρακοπούλου του Πανεπιστημίου Αθηνών είχε αναφέρει χαρακτηριστικά:
«Η προτεινόμενη για τον Ιππόδρομο των Δελφών θέση “Γωνιά” στο δυτικό άκρο του Ελαιώνα, περίπου 1,5 χλμ. βορειοανατολικά της Ιτέας, παράλληλα και σε επαφή με την οροσειρά της Κεφαλής, μεταξύ των λόφων των Αγίων Αναργύρων και του Γλα, πληροί όλες τις φυσικές προϋποθέσεις ενός ιπποδρόμου και συμφωνεί με τα περιγραφόμενα από τις αρχαίες πηγές δεδομένα». Και συνέχισε περιγράφοντας την εικόνα που αντίκρισαν ο ίδιος και οι συνεργάτες του:
«Ηταν άνοιξη, ο τόπος όλος γεμάτος κίτρινα λουλούδια και καθώς κάναμε την πρώτη μας αναγνωριστική επόπτευση προς Βορρά, η ματιά μας στάθηκε σε ένα σημείο πάνω από το δάσος του Ελαιώνα, όπου τα κίτρινα λουλούδια φαίνονταν αραδιασμένα σε καμπύλες σειρές, η μία πάνω από την άλλη. Το πρανές είχε σχεδόν θεατρική όψη, παραπέμποντας αμέσως στη σφενδόνη του ιππόδρομου. Κοντινότερες λήψεις επιβεβαίωσαν την αρχική μας εκτίμηση. Παρά την αλγεινή εντύπωση που προξένησε ένα ανενεργό σήμερα λατομείο ακριβώς δίπλα στην καμπύλη διαμόρφωση του λόφου, όπως κι ένα μικρό εργοστάσιο που έχει χτιστεί στο επίπεδο μέρος μπροστά από το λατομείο τα οποία αλλοιώνουν σε μεγάλο βαθμό το φυσικό τοπίο, η θέα από τον λόφο του Γλα αντάμειψε εμένα και τους συνεργάτες μου. Από εκεί μπορέσαμε να διαπιστώσουμε τα ιδιαίτερα γεωμορφολογικά χαρακτηριστικά του τοπίου, που καλύπτουν πλήρως τις προδιαγραφές ενός ιππόδρομου: τον συνδυασμό μιας επίπεδης και εκτεταμένης περιοχής για την κονίστρα (αρένα) κι ενός φυσικού πρανούς δίπλα στην επίπεδη έκταση, που θα αποτελούσε το κοίλον για τους θεατές».
Μιλώντας στις «Νησίδες» αναφέρεται «στις ισχυρές πιέσεις που δέχεται το Δελφικό Τοπίο από τοπικούς παράγοντες». Και προσθέτει:
«Το κράτος θα έπρεπε να προστατεύει εις το διηνεκές αυτόν τον μοναδικό αρχαιολογικό χώρο. Το Ιερό των Δελφών δεν είναι μια αποσπασμένη εικόνα, αλλά συνδέεται εξ ολοκλήρου με τον περιβάλλοντα χώρο. Ο ίδιος ο Ελαιώνας είναι ενταγμένος στην Ιστορία. Ουσιαστικά αποτέλεσε το πρώτο δάνειο της ανεξαρτησίας των Δελφών».
Και συνεχίζει: «Εως το 600 π.Χ. το Μαντείο των Δελφών ελεγχόταν από τις τοπικές δυνάμεις. Μετά τον πρώτο ιερό πόλεμο η Δελφική Αμφικτιονία, η διεθνής ας πούμε δύναμη της εποχής, αναγνώρισε την ύψιστη σημασία των Δελφών, περιόρισε τις επιβουλές των γειτόνων και διασφάλισε τον ζωτικό χώρο των Δελφών. Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός ότι απαγορεύτηκε πλήρως η γεωργία, η οποία περιορίστηκε στα βουνά, και επετράπη μόνο η κτηνοτροφία καθώς το μαντείο διέθετε 30.000 ζώα. Η ανάγκη προστασίας του ιερού αυτού τόπου με τον Ιερό Ναό του Απόλλωνα (εκεί όπου η ιέρεια Πυθία εκστόμιζε σε κατάσταση ιερής μέθης τους χρησμούς), το Ιερό της Αθηνάς Προναίας, το γυμνάσιο και το θέατρο και τώρα με τον ιππόδρομο εντός του Κρισσαίου πεδίου αυξάνεται».
Ο καθηγητής Π. Βαλαβάνης και ως μέλος του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου προάσπισε το Δελφικό Τοπίο από την επέλαση των ασεβών και ανιστόρητων, όπως θα εξηγήσουμε στη συνέχεια της έρευνάς μας διεξοδικά.

Διαβάστε ολόκληρη την έρευνα

►  Natura ή ομορφιά που αντιστέκεται. ΣΠΑΝΙΑ ΕΙΔΗ ΥΠΟ ΕΞΑΦΑΝΙΣΗ: Οι εξορύξεις απειλούν τις προστατευόμενες περιοχές
►  ΕΞΟΡΓΙΣΤΙΚΑ ΠΡΟΝΟΜΙΑ: Η εξορυκτική αποικιοκρατία
►  AΛΛΑΖΟΝΤΑΣ ΧΕΡΙΑ: Η δαιδαλώδης πορεία των εταιρειών εξορύξεων
►  Οι νόμοι δεν ισχύουν για όλους
►  «Το όνειρό μου το τσάκισαν»
►  Οι επιπτώσεις στον Κορινθιακό, περιοχή Natura
►  Αφωνοι στην UNESCO
►  ΔΙΑ ΧΕΙΡΟΣ ΣΤΑΘΑΚΗ: Η αισθητική ένταξη των νταμαριών στο τοπίο!
►  ΜΕ ΤΑ ΜΑΤΙΑ ΤΩΝ ΠΕΡΙΗΓΗΤΩΝ: Υμνοι για τον Παρνασσό