ΚΑΤΕΠΕΙΓΟΥΣΑ ΠΡΟΣΦΥΓΗ στην UNESCO

Η Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού (ΕΛΛΕΤ), κοινωφελές σωματείο που ιδρύθηκε το 1972, εκπρόσωπος στην Ελλάδα της ‘‘Europa Nostra’’, υποβάλλει προσφυγή προς την Επιτροπή Παγκόσμιας Κληρονομιάς, ζητώντας την εγγραφή του Μνημείου Παγκόσμιας Κληρονομιάς των Δελφών στον Κατάλογο της Παγκόσμιας Κληρονομιάς σε Κίνδυνο, σύμφωνα με το άρθρο 11 παρ. 4 της Σύμβασης.

Ο αρχαιολογικός χώρος των Δελφών με την πέριξ αυτού ζώνη προστασίας, που δεν έχει μέχρι σήμερα εξερευνηθεί στο σύνολό της, είναι εγγεγραμμένος στον Κατάλογο της Παγκόσμιας Κληρονομιάς, πληρώντας τα κριτήρια (i), (ii), (iii), (iv) και (vi) με τις ακόλουθες, μεταξύ άλλων, αναφορές, ύστερα από αξιολόγηση : <<Κριτήριο (i) : Η χωροταξική διαρρύθμιση των Δελφών είναι μια μοναδική καλλιτεχνική δημιουργία … Κριτήριο (ii) : Οι Δελφοί είχαν τεράστια επίδραση στον αρχαίο κόσμο … Κριτήριο (iii) : Οι Δελφοί παρέχουν μια μοναδική μαρτυρία για τη θρησκεία και τον πολιτισμό της αρχαίας Ελλάδας. …. Κριτήριο (iv) : Οι Δελφοί, σε ένα υπέροχο και ανέγγιχτο φυσικό πλαίσιο, είναι το κατεξοχήν παράδειγμα ενός μεγάλου πανελλήνιου ιερού. Κριτήριο (vi) : Σύμφωνα με τους αρχαίους, ο ναός του Απόλλωνα στέγαζε τον Ομφαλό, τον ομφαλό του σύμπαντος, το κέντρο της γης. Οι Δελφοί είναι επομένως ευθέως και υλικώς συνδεδεμένοι με μια πίστη της οποίας η παγκόσμια σημασία είναι προφανής.>>

Δυστυχώς, παρά το γεγονός ότι οι προαναφερθείσες περιγραφές υιοθετήθηκαν από την Επιτροπή της Παγκόσμιας Κληρονομιάς, κατά την τεσσαρακοστή Σύνοδό της (Κωνσταντινούπολη, 2016) υπό τη μορφή της «Αναδρομικής Δήλωσης για την εξαιρετική παγκόσμια αξία, που υποβλήθηκε από το Κράτος» (Ελλάδα) για πολιτιστικό αγαθό «το οποίο δεν είχε Δήλωση εξαιρετικής παγκόσμιας αξίας την εποχή εγγραφής του στον Κατάλογο της Παγκόσμιας Κληρονομιάς», το Ελληνικό Κράτος ενέκρινε, το Δεκέμβριο 2018, με Υπουργική Απόφαση του Υπουργείου Περιβάλλοντος, την Αναθεώρηση του Περιφερειακού Χωροταξικού Πλαισίου Στερεάς Ελλάδας.

Οι Δελφοί, τόπος λατρείας, ιερό του θεού Απόλλωνα και το σπουδαιότερο μαντείο του αρχαίου κόσμου. Τόπος όπου αναπτύχθηκαν και από εκεί διαδόθηκαν σε όλη τη γη τα ιδανικά της αυτογνωσίας («Γνώθι Σεαυτόν») και της μετριοφροσύνης («Μηδέν Αγαν») και οι θεμελιώδεις αξίες του ανθρωπισμού και της οικουμενικότητας. Μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO από το 1987 και τόπος καταχωρημένος στις καρδιές και στο νου εκατομμυρίων ανθρώπων, όχι μόνον Ελλήνων, ως «ομφαλός της γης».

Το Δελφικό Τοπίο με αυτόν τον γεωγραφικό προσδιορισμό αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα πολιτισμικά τοπία ολόκληρης της Ευρώπης, εάν όχι του κόσμου. Στην περίπτωση του δεν ευσταθούν οι συνήθεις αρχές της εξεύρεσης κατάλληλου μείγματος χρήσεων. Εδώ, το πολιτισμικό τοπίο αξιώνει να λαμβάνεται υπ’ όψιν ως απόλυτη προτεραιότητα, ενώ οποιεσδήποτε άλλες χρήσεις θα πρέπει να ικανοποιούνται μόνον εάν δεν βλάπτουν αυτό το πολιτισμικό τοπίο, ή εάν ευρίσκονται σε ασφαλή απόσταση εκτός αυτού.

Το 1981 η Ελληνική Πολιτεία οριοθέτησε τη δελφική γη και καθόρισε τον τρόπο προστασίας της. Το μεγαλύτερο μέρος της και η θάλασσά της έχουν ενταχθεί στους προστατευόμενους οικoτόπους NATURA. Ένα ευρύτερο τοπίο, που αντικατοπτρίζει αυτήν την ιστορική παράδοση, από την θρησκευτική ανάταση που δημιουργούν τα όρη μέχρι την αγροτική γαλήνη και την κατάληξη της πεδιάδας στους ανοιχτούς ορίζοντες της θάλασσας: το Δελφικό Τοπίο, με τον απαράμιλλο ελαιώνα του, το δίκτυο μονοπατιών βόρεια και νότια των Δελφών και τις κορυφογραμμές που φαίνονται από τους ίδιους τους Δελφούς.

Το Δελφικό Τοπίο παραδίνεται σε καταστροφικές δραστηριότητες εξόρυξης βωξίτη οι οποίες το απειλούν εδώ και δεκαετίες και η καταστροφή ολοκληρώνεται με την χωροθέτηση πεδίων ανεμογεννητριών στις κορυφογραμμές που το ορίζουν. Ακόμη, στη θάλασσά του, από όπου αναδύθηκε, κατά το μύθο, ο θεός Απόλλων μεταμορφωμένος σε δελφίνι, προβλέπονται εντατικές ιχθυοκαλλιέργειες.

Η ΕΛΛΕΤ έχει προσφύγει στο Συμβούλιο της Επικρατείας κατά της Απόφασης αυτής, με Αίτηση Ακύρωσης. Όμως, ακόμα και στην περίπτωση ακύρωσής της, με Απόφαση του Δικαστηρίου, η εν ισχύ υπουργική Απόφαση θα προκαλέσει ανεπανόρθωτες ζημίες στο Μνημείο των Δελφών, εφόσον επιτρέπει στην ελληνική Διοίκηση να αδειοδοτήσει, ανά πάσα στιγμή, τις προβλεπόμενες, καταστροφικές για την ακεραιότητα του πολιτιστικού αγαθού, εκμεταλλεύσεις (βλ. χάρτες σε Παράρτημα). Το γεγονός ότι η Υπουργική Απόφαση συμπεριλαμβάνει διατάξεις και χάρτες στους οποίους εμφανίζονται, εντός και γύρω από το Μνημείο των Δελφών, ζώνες ξεκάθαρα οριοθετημένες και υποδεικνυόμενες στο υπόμνημα των χαρτών, αλλά και στο κείμενο της Απόφασης, ως ζώνες αποδιδόμενες στην «αποκλειστική μεταλλευτική δραστηριότητα», στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (αιολικά πάρκα) και στην εντατική ιχθυοκαλλιέργεια, τροποποιεί σοβαρά την κατάσταση του αγαθού, η οποία εφεξής ανταποκρίνεται στα ακόλουθα κριτήρια των παραγράφων 178-179 (Απόφαση 39 COM 11) των «Προσανατολισμών που οφείλουν να καθοδηγούν την εφαρμογή της Σύμβασης Παγκόσμιας Κληρονομιάς»:

Παράγραφος 179, εδάφιο b) περιπτώσεις xiv), xv) et xvi) : << Στην περίπτωση πολιτιστικών αγαθών, … b) ΘΕΣΗ ΣΕ ΚΙΝΔΥΝΟ : Το αγαθό αντιμετωπίζει σοβαρές απειλές που θα μπορούσαν να έχουν επιζήμια αποτελέσματα στα ουσιαστικά χαρακτηριστικά του, απειλές όπως : xiv) τροποποίηση του νομικού καθεστώτος που προστατεύει το αγαθό ; xv) έλλειψη πολιτικής διατήρησης; xvi) απειλές που προκύπτουν από σχέδια χωροταξικού σχεδιασμού>>

Πρέπει να σημειωθεί ότι δεν ζητήθηκε η γνώμη της Επιτροπής πριν τη θέση του αγαθού σε κίνδυνο (και τούτο παρά το χρονικό διάστημα που απαιτήθηκε για την κατάρτιση της Αναθεώρηση του Περιφερειακού Χωροταξικού Πλαισίου Στερεάς Ελλάδας.

Η ΕΛΛΕΤ ζητά από την Επιτροπή να εξετάσει κατεπειγόντως την παρούσα προσφυγή της για την εγγραφή του Μνημείου των Δελφών στον κατάλογο της παγκόσμιας κληρονομιάς σε κίνδυνο και, λαμβάνοντας υπόψη της τη σοβαρότητα της υπόθεσης, να ασκήσει τις αρμοδιότητές της το συντομότερο δυνατό.

Σας διαβεβαιώνουμε ότι η Πρόεδρος και τα μέλη των Συμβουλίων της Ελληνικής Εταιρείας, παραμένουν στη διάθεσή σας.

Η Πρόεδρος και Νόμιμη Εκπρόσωπος

Λυδία Καρρά