Ο Ελαιώνας της Άμφισσας (η καρδιά του Δελφικού Τοπίου) με μαθηματική βεβαιότητα θα καταστραφεί τις επόμενες δεκαετίες! Όσο σοκαριστική και αν είναι αυτή η πρόβλεψη, δυστυχώς δεν είναι «χρησμός της Κασσάνδρας», αλλά το επικρατέστερο σενάριο.
Ήδη έχουμε ζήσει τα προεόρτια αυτού του αφανισμού με τις δύο καταστροφικές πυρκαγιές της 5ης Αυγούστου 2013 και της 4ης Ιουλίου 2022.
Η μόνη ελπίδα να διασωθεί αυτό το σημαντικότατο μνημείο παγκόσμιας εμβέλειας (και ταυτόχρονα παραγωγικό πεδίο), είναι να λάβουμε άμεσα αποφάσεις καινοτόμες και δραστικές!
Οι αποφάσεις (στο συγκεντρωτικό μας κράτος…) λαμβάνονται από την κεντρική Πολιτεία, αυτήν που άλλωστε έχει νομοθετήσει ειδικά για την κήρυξη του Δελφικού Τοπίου, με αλλεπάλληλες ρυθμίσεις από το 1981 έως σήμερα. Ευθύνη της τοπικής κοινωνίας και των τοπικών εκπροσώπων μας είναι να συμφωνήσουμε σ’ ένα οργανωμένο σχέδιο, να επικοινωνήσουμε την αδήριτη αυτή ανάγκη (για αλλαγή τρόπου σκέψης και δράσης) και να πείσουμε την κεντρική εξουσία να νομοθετήσει και να στηρίξει οικονομικά και επιχειρησιακά τις αποφάσεις της.
Οι κινήσεις που πρέπει να γίνουν είναι:
Α) Έγκριση (με έκδοση Κ.Υ.Α.) και εφαρμογή του Διαχειριστικού Σχεδίου που έχει επεξεργαστεί και ψηφίσει (με ομόφωνη Απόφαση) το Δημοτικό Συμβούλιο Δελφών από τον Δεκέμβριο του 2017, έπειτα από αναλυτική διαβούλευση με όλους τους εμπλεκόμενους τοπικούς φορείς και έπειτα από σοβαρή επιστημονική προεργασία του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών.
Β)
Σύσταση του Φορέα Διαχείρισης, που προβλέπει το ψηφισμένο από εμάς
Διαχειριστικό Σχέδιο, με ευρείες αποφασιστικές αρμοδιότητες. Προσοχή: Θα
είναι ολέθριο σφάλμα αν ο Φορέας αυτός αποτελέσει έναν επιπλέον
γραφειοκρατικό κρίκο σε μια ατελείωτη σειρά Υπηρεσιών και Αρχών που
εμπλέκονται στην διαχείριση του Ελαιώνα.
Ενδεικτικά σήμερα οι
αρμοδιότητες έχουν ως εξής: Δήμος Δελφών για την αγροτική οδοποιία,
Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας για τον καθαρισμό ρεμάτων, Εφορεία
Αρχαιοτήτων Φωκίδας και Πολεοδομία Δήμου Δελφών για κάθε είδους
αδειοδότηση (ακόμη και για την απλούστερη), Τ.Ο.Ε.Β. Άμφισσας και
Τ.Ο.Ε.Β. Χρισσού – Ιτέας για την άρδευση και τον καθαρισμό και την
συντήρηση των υδραυλάκων, των γεωτρήσεων και λοιπών αρδευτικών
εγκαταστάσεων (σε κάποια σημεία του Ελαιώνα, όπως η Κίρρα και οι Δελφοί,
την αρμοδιότητα της άρδευσης την έχει ο Δήμος Δελφών…), Ε.Α.Σ. Άμφισσας
για την επιδότηση ελαιολάδου και την διαχείριση του Π.Ο.Π.«Ελιά
Αμφίσσης», Διεύθυνση Γεωργίας της Περιφέρειας για την χάραξη αγροτικής
στρατηγικής, για την καταπολέμηση ασθενειών (βλ. δακοκτονία), για την
επιδότηση του Παραδοσιακού Ελαιώνα, Δήμος Δελφών και Περιφέρεια Στερεάς
Ελλάδας για την προληπτική πυροπροστασία κ.λπ.].
Το αποτέλεσμα όλης
αυτής της πολυφωνίας είναι ορατό και δεν είναι δυστυχώς καθόλου θετικό
(όλοι έχουμε μια μικρή εξουσία και στα δύσκολα δεν έχει αρμοδιότητα και
ευθύνη κανένας…). Αντίθετα, στον Φορέα Διαχείρισης θα πρέπει να αποδοθεί
η αποκλειστική αποφασιστική αρμοδιότητα και ευθύνη για μια σειρά
βασικών θεμάτων (μικρο-αδειοδοτήσεις, συντήρηση και βελτίωση αγροτικής
οδοποιίας, προληπτική πυρασφάλεια, άρδευση, καθαριότητα ρεμάτων και
λοιπών επικίνδυνων εστιών, διαχείριση αποβλήτων, αποκατάσταση
καταστροφών, αγροτικά προγράμματα και επιδοτήσεις παντός τύπου, προβολή
και προώθηση του προϊόντος της «Ελιάς Αμφίσσης», τουριστικά σημεία –
περιπατητικές διαδρομές, απομάκρυνση παράνομων δραστηριοτήτων κ.α.), με
αντίστοιχη χρηματοδότηση και διοικητική υποστήριξη.
Γ) Κατά την γνώμη μου, ο Φορέας Διαχείρισης σε βάθος χρόνου θα πρέπει να προετοιμάσει και έναν ευρύ αναδασμό του Ελαιώνα της Άμφισσας, καθώς και άλλα μέτρα που θα εξασφαλίσουν την παραγωγική ανασυγκρότησή του. Αυτονόητη προϋπόθεση είναι η ολοκλήρωση του πολυβασανισμένου αρδευτικού έργου, για το οποίο οφείλουν πλέον οι έχοντες την πολιτική ευθύνη να επισπεύσουν την ολοκλήρωσή του, πάση θυσία.
Δ)
Απαιτείται η εκπόνηση ειδικού σχεδίου πυρασφάλειας του Ελαιώνα, όπως ήδη
προβλέπει το ως άνω προτεινόμενο από τον Δήμο Δελφών Διαχειριστικό
Σχέδιο. Εδώ δεν αρκεί μια επιτυχημένη αρχαιοελληνική ονομασία, αλλά
απαιτείται ένας κατάλογος συγκεκριμένων και ρεαλιστικών μέτρων και
επιχειρησιακών προβλέψεων, τόσο στον τομέα της πρόληψης, όσο και στον
τομέα της άμεσης αντίδρασης.
Το σχέδιο αυτό πρέπει να περιέχει
οπωσδήποτε ειδικό πρόγραμμα έγκαιρης παρατήρησης και συναγερμού
(ηλεκτρονικής ανίχνευσης), που θα πρέπει το ταχύτερο δυνατόν να
χρηματοδοτηθεί και να εγκατασταθεί σε όλο το εύρος του Ελαιώνα.
Επίσης το σχέδιο πυρασφάλειας πρέπει να προβλέπει συγκεκριμένο τρόπο
έγκαιρου καθαρισμού από εύφλεκτα υλικά και αποψίλωσης του Ελαιώνα, σε
ετήσια βάση τους μήνες Μάιο και Ιούνιο. Από μόνη της αυτή η δράση
αποτελεί μια τεράστια πρόκληση, που απαιτεί οργάνωση και χρηματοδότηση.
Σε επιχειρησιακό επίπεδο άμεσης αντίδρασης, είναι απαραίτητο να
υπάρχουν σε μόνιμη βάση, τουλάχιστον για το καλοκαιρινό τρίμηνο,
διάσπαρτα οχήματα της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας σε επίκαιρα σημεία του
Ελαιώνα, από τον αρχαιολογικό χώρο Δελφών μέχρι την Άμφισσα και την
Ιτέα, καθ’ όλη την διάρκεια της ημέρας.
Είναι επίσης σαφές πως, όταν
υπάρχουν δυσμενείς προβλέψεις για υψηλό κίνδυνο πυρκαγιάς («3άρι» της
Γ.Γ.Π.Π.), απαιτείται να γίνεται από νωρίς το πρωί έντονη επικοινωνιακή
καμπάνια με σκοπό την κοινωνική εγρήγορση και την αποφυγή επικίνδυνων
ενεργειών, χρησιμοποιώντας όλα τα διαθέσιμα σύγχρονα μέσα (social media,
αποστολή sms από τον αριθμό 112, ραδιοφωνικά μηνύματα κ.λπ.). Τις ίδιες
ημέρες (που είναι κατά μέσο όρο δέκα σε κάθε καλοκαιρινή περίοδο)
πρέπει να κινητοποιούνται όλες οι δυνάμεις πρόληψης της πολιτικής
προστασίας (υπηρεσίες και εθελοντές), με περιπολίες μέσα στον Ελαιώνα
και με έλεγχο των δυνητικά επικίνδυνων δραστηριοτήτων.
Ε)
Όλα τα παραπάνω θα εξυπηρετηθούν πολύ πιο αποτελεσματικά, αν υπάρξει
ένας ειδικός Φορέας Διαχείρισης (ως ανωτέρω), ο οποίος θα έχει την
αντίστοιχη αρμοδιότητα και ευθύνη. Την ίδια ώρα ο Φορέας αυτός θα
ασχολείται αδιάλειπτα με την διαφύλαξη, την προστασία, την παραγωγική
και τουριστική ανάδειξη και ανάπτυξη ειδικά του Ελαιώνα της Άμφισσας
(δηλαδή του ουσιαστικού πυρήνα του Δελφικού Τοπίου), με την προϋπόθεση
βέβαια να έχει κατάλληλη δομή και στελέχωση και να είναι εξαρχής
απελευθερωμένος από τις ατελείωτες γραφειοκρατικές δεσμεύσεις των
συντρεχουσών αρμοδιοτήτων.
Τα επιχειρήματα που θα ακουστούν ενάντια
σε μια τέτοια κίνηση είναι ασφαλώς πολλά: Γιατί να χρηματοδοτήσει ο
έλληνας φορολογούμενος ακόμη έναν Φορέα; Πώς θα εκχωρήσουν οι αρμόδιες
Υπηρεσίες τις καθορισμένες αρμοδιότητές τους σ’ έναν νεοσύστατο φορέα;
Δεν υπάρχει σχετικό νομοθετικό πλαίσιο, δεν υπάρχει ανάλογο προηγούμενο
στην χώρα μας κ.λπ. κ.λπ.
Όπως έχει αποδείξει η ιστορία, πάντα μια
μεγάλη μεταρρύθμιση προσκρούει σε πλήθος αντιδράσεων (άλλων
καλοπροαίρετων και άλλων κακοπροαίρετων).
Το αποτέλεσμα ωστόσο (του
τρόπου που λειτουργούμε εδώ και δεκαετίες) είναι ορατό: Εγκατάλειψη του
Ελαιώνα και προοδευτική καταστροφή του! Και φυσικά οι μεγάλες πυρκαγιές
κοστίζουν πολλά χρήματα σε αποζημιώσεις και σε απώλεια εισοδήματος από
την τοπική και εθνική οικονομία (πλήττοντας όχι μόνο τον αγροτικό, αλλά
και τον τουριστικό κλάδο).
Συμπέρασμα: Ή σήμερα θα πάρουμε γενναίες αποφάσεις ή θα αναμένουμε μοιρολατρικά το αναπόφευκτο κακό.
Το βασικό ερώτημα είναι: Υπάρχει τόλμη και πολιτική βούληση να γίνουν αυτά που απαιτούν οι περιστάσεις;
Άμφισσα, 9 Ιουλίου 2022
Αθανάσιος Ηλ. Παναγιωτόπουλος
πρώην Δήμαρχος Δελφών
Δημοσίευση Σχολίου