Οι Γερμανοί παραδίδουν την Αθήνα ανοχύρωτη πόλη
Εχω την τιμήν να σας ανακοινώσω ότι ο Γερμανικός Στρατός εκήρυξε τας Αθήνας ανοικτήν πόλιν. Η αποχώρησις των στρατιωτικών τμημάτων από την περιοχήν της πόλεως ήρχισε. Το μέτρον αυτό ελήφθη με την προσδοκίαν ότι θα εκτιμηθή επίσης και από τον εχθρόν.
Οι τελευταίες τελετουργικές πράξεις των Γερμανών πριν αποχωρήσουν ήταν η υποστολή της σβάστικας από την Ακρόπολη, η παράδοση των κλειδιών της πόλης στον δήμαρχο και η κατάθεση στεφάνου στο Μνημείο του Αγνωστου Στρατιώτη.
Οι Γερμανοί κήρυξαν την Αθήνα ανοχύρωτη πόλη μονομερώς, εξαιτίας της απαίτησης των συμμάχων για παράδοση άνευ όρων. Αυτό σήμαινε πως δεν θα πρόβαλλαν καμία αντίσταση και θα αποχωρούσαν από αυτήν χωρίς μάχη.
Δεν έκαναν όμως το ίδιο με τον Πειραιά, όπου αχρήστεψαν τον προλιμένα και τον κεντρικό λιμένα. Ανατίναξαν κρηπιδώματα, κατέστρεψαν ό,τι εξοπλισμό υπήρχε και βύθισαν μια πλωτή δεξαμενή κι ένα σκάφος 3.000 τόνων.
Επίσης προσπάθησαν να καταστρέψουν τις εγκαταστάσεις του Αγίου Γεωργίου και το ηλεκτρικό εργοστάσιο, αλλά εμποδίστηκαν ύστερα από σκληρή μάχη από το Σύνταγμα Πειραιά του ΕΛΑΣ. «Το Γερμανικόν Κτήνος διέπραξε και πάλιν το έγκλημα. Καθ’ όλην την νύκτα της Πέμπτης προς την Παρασκευήν έμαινοντο τα κακούργα ένστικτα των Ούνων. Από του πολύπαθους Πειραιώς μέχρι του Περάματος τίποτε δεν έμεινεν όρθιο», έγραφε η εφημερίδα «Ελευθερία» στις 14/10/1944.
Κατά την αποχώρησή τους οι Γερμανοί επιχείρησαν, επίσης, στην ευρύτερη περιοχή της πρωτεύουσας να ανατινάξουν εγκαταστάσεις και τα εργοστάσια για την παροχή νερού, ηλεκτρικού ρεύματος κ.λπ.
Ο λαός στους δρόμους
Την επομένη, 12 Οκτωβρίου, ημέρα Πέμπτη, από πολύ νωρίς –και παρά το γεγονός ότι οι Γερμανοί δεν έχουν προλάβει ακόμα να εκκενώσουν την πόλη– ο λαός της πρωτεύουσας, από τις συνοικίες, τα εργοστάσια, τα σχολεία, τα υπουργεία, τα καταστήματα ξεχύθηκε στους δρόμους για να γιορτάσει για την απελευθέρωσή του.Κύματα κύματα η λαοθάλασσα πλημμυρίζει την πλατεία Συντάγματος, τις οδούς Πανεπιστημίου, Σταδίου, Ακαδημίας, το Ζάππειο, την πλατεία Ομονοίας.
Σε λίγες ώρες τα πάντα σημαιοστολίστηκαν με γαλανόλευκες και κόκκινες σημαίες. Τεράστια πανό του ΕΑΜ και του ΚΚΕ υψώθηκαν και τα συνθήματα για μια νέα Ελλάδα λαοκρατική περνούν σε όλα τα χείλη.
Οι 1.264 μέρες σκλαβιάς στον φασισμό είχαν πια τελειώσει και στις 9.45΄ π.μ. μαχητές του ΕΛΑΣ ανέβηκαν στην Ακρόπολη και ύψωσαν την ελληνική σημαία.
Στη 12 Οκτωβρίου, στην Αθήνα η μόνη εξουσία ήταν ο λαός, το ΕΑΜ και ο ΕΛΑΣ. Από την κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας του Γεωργίου Παπανδρέου είχε φτάσει ένα τριμελές κλιμάκιο αποτελούμενο τους υπουργούς Θ. Τσάτσο (Εφοδιασμού), Γ. Ζέβγο (Γεωργίας) και Φ. Μανουηλίδη (Εσωτερικών).
Το κλιμάκιο αυτό έφθασε, περνώντας μέσα από το πλήθος, στα Παλαιά Ανάκτορα, όπου και εγκαταστάθηκε.
Αμέσως έστειλε στην κυβέρνηση που βρισκόταν στην Ιταλία, το παρακάτω τηλεγράφημα:
Η κυβέρνηση του Γ. Παπανδρέου έφτασε στην Αθήνα λίγες ημέρες αργότερα, στις 18 Οκτωβρίου, συνοδευόμενη από τα αγγλικά στρατεύματα και τον στρατηγό Σκόμπυ.Ο βραχνάς της σκλαβιάς ετελείωσε στην Αθήνα. Με το αναφιλητό μιας ανέκφραστης χαράς χαιρετάμε την Εθνική Κυβέρνηση. Ο Λαός, ο ηρωικός Λαός των Αθηνών, γιορτάζει αδελφωμένος τη λευτεριά του. Η Τριμελής Κυβερνητική Επιτροπή Φ. Μανουηλίδης, I. Ζέβγος, Θεμ. Τσάτσος.
Ο απελευθερωτής ΕΛΑΣ
Οταν η Αθήνα απελευθερωνόταν και ο λαός της ξεχυνόταν στους δρόμους για να γιορτάσει, ο ΕΛΑΣ βρισκόταν σε μόνιμη επιφυλακή.Επρεπε να αποφευχθούν ή να εξουδετερωθούν τα σαμποτάζ του εχθρού και να χτυπηθούν οι δυνάμεις του ώστε να μην τους δοθεί η παραμικρή δυνατότητα να υποχωρήσουν ανενόχλητες, χωρίς απώλειες.
Ετσι χτυπήθηκαν τα υποχωρούντα τμήματα των Γερμανών μέσα στην Αθήνα, στους σιδηροδρομικούς σταθμούς Λαρίσης και Πελοποννήσου, στο Κακοσάλεσι, κόπηκαν τα σύρματα των υπονομεύσεων στο αεροδρόμιο του Ελληνικού, στο φράγμα του Μαραθώνα και αλλού, ενώ το Α΄ Σώμα Στρατού του ΕΛΑΣ Αθήνας-Πειραιά έδωσε, όπως προαναφέραμε, ηρωική μάχη με τους Γερμανούς για τη σωτηρία του ηλεκτρικού εργοστασίου Πειραιά, στις 13/10/1944.
Οι μάχες αυτές, όσο σημαντικές κι αν ήταν, είναι αδύνατον να αποτυπώσουν την προσφορά του ΕΑΜικού κινήματος και του ΕΛΑΣ στην απελευθέρωση της Αθήνας και γενικότερα της χώρας.
Χρειάζεται ένας συνολικότερος απολογισμός τον οποίο έχει δώσει ο στρατηγός Στ. Σαράφης και δεν αμφισβητήθηκε ποτέ.
Αναλυτικότερα, λόγω της υπαρξης και της δράσης του ΕΛΑΣ σε όλη τη διάρκεια της κατοχής, οι Γερμανοί ήταν υποχρεωμένοι να απασχολούν αποκλειστικά στην Ελλάδα 4-5 μεραρχίες, τη στιγμή που 40- 50 μεραρχίες απασχολούνταν από τους απελευθερωτικούς αγώνες όλων των υπόδουλων λαών.
Επίσης, ο ΕΛΑΣ προξένησε τις παρακάτω απώλειες στον εχθρό: Γερμανοί νεκροί 16.062, τραυματίες 6.504, αιχμάλωτοι 1.878. Βούλγαροι νεκροί 1.305, τραυματίες 1.037, αιχμάλωτοι 2.230. Ιταλοί νεκροί 1.988, τραυματίες 735, αιχμάλωτοι 1.073. Σύνολο: νεκροί 19.355, τραυματίες 8.294, αιχμάλωτοι 5.181.
Σε αυτούς, όπως σημειώνει ο Στ. Σαράφης δεν υπολογίζονται οι απώλειες του εχθρού από την έναρξη του ένοπλου αγώνα και έως τη συγκρότηση του Γενικού Στρατηγείου του ΕΛΑΣ καθώς και το μεγαλύτερο μέρος των απωλειών στις περιοχές Ανατολικής Μακεδονίας, Θράκης, Πελοποννήσου και όλες οι απώλειες της Κρήτης.
Επίσης στους Ιταλούς αιχμαλώτους δεν συμπεριλαμβάνονται η μεραρχία του Πινερόλο και το σύνταγμα ιππικού Αόστης καθώς και άλλοι Ιταλοί που προσήλθαν στον ΕΛΑΣ κατά τη συνθηκολόγηση της χώρας τους.
Ακόμη, ο ΕΛΑΣ κατέστρεψε 30 γέφυρες, 85 ατμομηχανές, 957 βαγόνια και 1.007 αυτοκίνητα.
Ο φόρος αίματος που πλήρωσε ο ΕΛΑΣ για την απελευθέρωση της Ελλάδας ήταν περίπου 4.400 νεκροί, 6.000 τραυματίες και 2.000 ανάπηροι, χωρίς να υπολογίζονται οι απώλειες πριν από τη συγκρότηση του Γενικού Στρατηγείου καθώς και μεγάλο μέρος απωλειών της Θράκης, της Πελοποννήσου και της Κρήτης.
Ασφαλώς δεν είναι δυνατόν να περιγραφεί η συνολική προσφορά του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ στον αγώνα του ελληνικού λαού για την απελευθέρωσή του από την ξενική κατοχή. Μπορούμε να πούμε όμως με σιγουριά πως, χωρίς αυτή την προσφορά, ο όρος «Εθνική Αντίσταση», αν είχε περιεχόμενο, θα ήταν απελπιστικά φτωχό.
http://www.efsyn.gr
Βασανιστικό ερώτημα [Τάκης Κατσιμάρδος/Fractal]
Ενώ οι Γερμανοί κατακτητές σχεδιάζουν να εγκαταλείψουν την Αθήνα και η Ελλάδα είναι έτοιμη να πανηγυρίσει την απελευθέρωσή της μια τρομακτική φήμη πλανιέται πάνω από την ελληνική πρωτεύουσα.
Θ΄ ανατινάξουν οι ναζί την Αθήνα; Το βασανιστικό ερώτημα είναι υπαρκτό από τις αρχές Σεπτεμβρίου 1944, όταν αρχίζουν να υλοποιούνται τα σχέδια των ναζί για απαγκίστρωση από το ελλαδικό έδαφος.
Τον Οκτώβριο οι φήμες εντείνονται ....Ενώ οι Γερμανοί κατακτητές σχεδιάζουν να εγκαταλείψουν την Αθήνα και η Ελλάδα είναι έτοιμη να πανηγυρίσει την απελευθέρωσή της μια τρομακτική φήμη πλανιέται πάνω από την ελληνική πρωτεύουσα.
Ενώ οι Γερμανοί κατακτητές σχεδιάζουν να εγκαταλείψουν την Αθήνα και η Ελλάδα είναι έτοιμη να πανηγυρίσει την απελευθέρωσή της μια τρομακτική φήμη πλανιέται πάνω από την ελληνική πρωτεύουσα.
Θ΄ ανατινάξουν οι ναζί την Αθήνα; Το βασανιστικό ερώτημα είναι υπαρκτό από τις αρχές Σεπτεμβρίου 1944, όταν αρχίζουν να υλοποιούνται τα σχέδια των ναζί για απαγκίστρωση από το ελλαδικό έδαφος.
Τον Οκτώβριο οι φήμες εντείνονται ....Ενώ οι Γερμανοί κατακτητές σχεδιάζουν να εγκαταλείψουν την Αθήνα και η Ελλάδα είναι έτοιμη να πανηγυρίσει την απελευθέρωσή της μια τρομακτική φήμη πλανιέται πάνω από την ελληνική πρωτεύουσα.
Για πολλούς και διάφορους λόγους αυτοί οι κίνδυνοι , σ΄ αντίθεση με τις
παρόμοιες περιπτώσεις της Ρώμης ή του Παρισιού, που πήραν μυθοπλαστικές
διαστάσεις, δεν έχουν απασχολήσει αρκετά. Στο φόντο της τρομερής
πραγματικότητας του Δεκεμβρίου και όσων ακολούθησαν έμοιαζαν με
«λεπτομέρειες» εκείνες τις μέρες, αλλά και τα αμέσως επόμενα χρόνια. Τα
ίδια γεγονότα δεν διευκρινίστηκαν επαρκώς ούτε κατά τα πρώτα
μετεμφυλιακά χρόνια, όταν άρχισαν να καταγράφονται πιθανές και απίθανες
διηγήσεις πρωταγωνιστών, με ή χωρίς εισαγωγικά. Ακόμη και σήμερα, μετά
τη δημοσίευση των περισσότερων αρχείων για τη γερμανική κατοχή και την
Εθνική Αντίσταση (γερμανικά, βρετανικά και εν μέρει ελληνικά) παραμένουν
αδιευκρίνιστες βασικές πτυχές.
Επίσημα γραπτά κρατικά ντοκουμέντα δεν έχουν βρεθεί και η έρευνα περιορίζεται στην καταγραφή «σεναρίων», που βασίζονται σε προσωπικές μαρτυρίες. Ο ιστορικός πυρήνας όλων, όμως, είναι πως για αρκετές βδομάδες, ως και τις ώρες της αποχώρησης των τελευταίων Γερμανών (12-13 Οκτωβρίου) από την Αττική, η Αθήνα απειλήθηκε να μετατραπεί σε ερειπιώνα. Το αδιαμφισβήτητα γεγονότα είναι ότι:
-υπήρχε σχετική διαταγή του Χίτλερ. Σύμφωνα με αυτή με την αποχώρηση θα καταστρέφονταν «όλες οι ζωτικές εγκαταστάσεις»
-εκπονήθηκαν από τις δυνάμεις κατοχής στην Αθήνα συγκεκριμένα σχέδια για ανατινάξεις
-υπονομεύτηκαν μ΄ εκρηκτικά βασικές υποδομές για την ελληνική πρωτεύουσα
-επιτεύχθηκε μια «άτυπη συμφωνία» μεταξύ της ηγεσίας των κατακτητών, Άγγλων, ελληνικής κυβέρνησης του Καίρου και «εγκρίτων προσωπικοτήτων» στην Αθήνα , ώστε ουσιαστικά να κηρυχθεί η Αθήνα «ανοχύρωτη πόλη»…
*Μια σπάνια φωτογραφία από βρετανικό αεροπλάνο λίγο πριν η πλατεία Συντάγματος κατακλυσθεί από τα πλήθη στις 12 Οκτωβρίου
Επίσημα γραπτά κρατικά ντοκουμέντα δεν έχουν βρεθεί και η έρευνα περιορίζεται στην καταγραφή «σεναρίων», που βασίζονται σε προσωπικές μαρτυρίες. Ο ιστορικός πυρήνας όλων, όμως, είναι πως για αρκετές βδομάδες, ως και τις ώρες της αποχώρησης των τελευταίων Γερμανών (12-13 Οκτωβρίου) από την Αττική, η Αθήνα απειλήθηκε να μετατραπεί σε ερειπιώνα. Το αδιαμφισβήτητα γεγονότα είναι ότι:
-υπήρχε σχετική διαταγή του Χίτλερ. Σύμφωνα με αυτή με την αποχώρηση θα καταστρέφονταν «όλες οι ζωτικές εγκαταστάσεις»
-εκπονήθηκαν από τις δυνάμεις κατοχής στην Αθήνα συγκεκριμένα σχέδια για ανατινάξεις
-υπονομεύτηκαν μ΄ εκρηκτικά βασικές υποδομές για την ελληνική πρωτεύουσα
-επιτεύχθηκε μια «άτυπη συμφωνία» μεταξύ της ηγεσίας των κατακτητών, Άγγλων, ελληνικής κυβέρνησης του Καίρου και «εγκρίτων προσωπικοτήτων» στην Αθήνα , ώστε ουσιαστικά να κηρυχθεί η Αθήνα «ανοχύρωτη πόλη»…
*Μια σπάνια φωτογραφία από βρετανικό αεροπλάνο λίγο πριν η πλατεία Συντάγματος κατακλυσθεί από τα πλήθη στις 12 Οκτωβρίου
Ο κίνδυνος χρησιμοποιείται από τη διοίκηση των ναζί στη χώρα σαν διαπραγματευτικό χαρτί, ώστε ν΄ αποχωρήσουν από την πρωτεύουσα οι δυνάμεις τους συντεταγμένες και χωρίς απώλειες . Στο στόχο αυτό υποτάσσονται όλα εκείνη την περίοδο.
Στις 20 Σεπτεμβρίου 1944 ο στρατηγός Χ. Φέλμυ, διοικητής των κατοχικών στρατευμάτων, είναι με τον τρόπο του δημοσίως αποκαλυπτικός. Διαψεύδει, με ανακοινώσεις του στη μοναδική ημερήσια αθηναϊκή εφημερίδα («Ηνωμένος Τύπος»), αλλά και με προκηρύξεις , τα φημολογούμενα περί «ανατινάξεων και καταστροφών».
Αξίζει να παρατεθεί ολόκληρο το δυσεύρετο ντοκουμέντο:
«… Ο Γερμανικός Στρατός ούτε σχεδιάζει, ούτε προπαρασκευάζει ανατινάξεις ή καταστροφάς εις την περιοχήν της πρωτευούσης, δια των οποίων θα εξετίθετο εις κίνδυνον η ιδιοκτησία ή η ζωή των κατοίκων. Παρά ταύτα όμως εξακολουθούν να διαδίδονται παρόμοιαι φήμαι και σκόπιμαι ψευδείς ειδήσεις με την πρόθεσιν να εξερεθίζεται ο πληθυσμός εναντίον της Δυνάμεως Κατοχής και να παρασύρεται εις απερισκέπτους ενεργείας. Ούτω διατυπούται ο ανόητος ισχυρισμός ότι η λίμνη του Μαραθώνος πρόκειται να ανατιναχθή υπό των Γερμανών. Διαβεβαιώ ακόμη μίαν φοράν ότι άπασαι αι τοιαύτης φύσεως διαδόσεις είναι αναληθείς και ότι εμφορούνται από κακής πίστεως. Τα γερμανικά στρατεύματα δεν αποσκοπούν να εγκαταλείψουν ούτε τώρα βεβαίως την σύμφωνον προς το Διενές Δίκαιον και φιλικήν έναντι του ελληινικού λαού ανέκαθεν επιδειχθείσαν στάσιν των και να ρίψουν την χώραν εις την φρίκην και τας καταστροφάς του πολέμου. Απαραίτητος προ¨ϋπόθεσις προς τούτο, είναι φυσικά ότι ο πληθυσμός δεν θα λάβη εχθρικήν στάσιν. Ουδείς Αθηναίος, όστις επιδεικνύει ήσυχον και σώφρονα διαγωγήν, πρέπει να φοβήται δια την πόλιν του ή να γίνεται περίφροντις δια την ζωήν και την περιουσίαν του».
Αφήνοντας κατά μέρος ασχολίαστη την επίκληση περί διεθνούς δικαίου (ο Φέλμυ, ανάμεσα στ΄ άλλα εγκλήματα πολέμου, ήταν και ο τυπικά υπεύθυνος για το ολοκαύτωμα των Καλαβρύτων) η ουσία είναι ότι «καθησυχάζει» , αλλά με μια προυπόθεση : «ο πληθυσμός δεν θα λάβει εχθρικήν έναντι του Γερμανικού Στρατού στάσιν» . Έτσι , στην ουσία απευθύνει δημόσια τον εκβιασμό : Δεν τινάζουμε στον αέρα την Αθήνα, αν δεν δεχθούμε επιθέσεις …
Στο παρασκήνιο ο ίδιος, μέσω του ελληνομαθούς Γερμανού αξιωματούχου Ρ. Χάμπε, ο οποίος έχει αναλάβει «ειδική αποστολή» για το θέμα αυτό, διατυπώνει την ίδια περίπου πρόταση προς τον αρχιεπίσκοπο Δαμασκηνό, τον αρχηγό των Φιλελευθέρων Θ. Σοφούλη κ.α. Πραγματοποιούνται και σχετικές επαφές.
Απευθύνεται, μέσω των ίδιων και άλλων «μεσαζόντων» τόσο στους Άγγλους, όσο και στην ελληνική κυβέρνηση του Καίρου. Παραλλήλως, προτίθεται να βρει «δίαυλο» και προς την ηγεσία του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ. Αν και το τελευταίο είναι μάταιο , δεν συμβαίνει το ίδιο με τις άλλες περιπτώσεις.
Οι επαφές εκείνες έχουν αποκαλυφθεί με λεπτομέρειες από τον ίδιο τον αρχαιολόγο και «φιλέλληνα» Χάμπε μεταπολεμικά .
Το εξώφυλλο της ελληνικής έκδοσης
Το 1955 κυκλοφόρησε το βιβλίο του «Η διάσωση της Αθήνας τον Οκτώβριο του 1944», με τη γερμανική οπτική των γεγονότων. Είχε δημοσιευθεί τότε ελληνική μετάφραση σε συνέχειες στην εφημερίδα «Αθηναϊκή» (16 Μαίου – 1 Ιουνίου 1955), προκαλώντας αντιδράσεις . Ο Χ. Φέλμυ στη δίκη της Νυρεμβέργης
Δημοσίευση Σχολίου